Czarnuszka siewna

Czarnuszka siewna to jednoroczna roślina dochodząca do 40 cm wysokości. Surowcem wykorzystywanym w medycynie i kosmetologii są przede wszystkim jej nasiona, które dzięki bogatemu składowi wpływają korzystnie na wiele funkcji organizmu. Z nasion pozyskuje się cenne oleje.

Skład

W nasionach czarnuszki siewnej znajdują się wszystkie niezbędne mikro- i makroelementy. Jej skład jest tak bogaty, że czarnuszkę zalicza się do superfoods, czyli produktów spożywczych o szczególnie korzystnych właściwościach.

W skład nasion rośliny wchodzą:

• węglowodany;
• błonnik – zarówno rozpuszczalny, jak i nierozpuszczalny;
• tłuszcze – w tym niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, sterole i olejki lotne;
• woda;
• białka;
• alkaloidy;
• kumaryny;
• flawonoidy;
• garbniki;
• olejki eteryczne;
• witaminy – A, B1, B2, B3, B6, C, E, kwas foliowy;
• składniki mineralne – wapń, fosfor, żelazo, miedź, cynk, magnez, mangan, sód, potas, molibden, siarka.

Szczególną uwagę należy zwrócić na flawonoidy, które stanowią silne substancje przeciwutleniające. Współczesny tryb życia (mało aktywności fizycznej, ciągłe narażenie na stres, zła dieta, zanieczyszczenia powietrza, używki, mało snu) sprawia, że często dochodzi do zaburzeń homeostazy. Wiąże się to ze zwiększaniem stresu oksydacyjnego, czyli zaburzeniem między produkcją wolnych rodników tlenowych, a ich usuwaniem. Dochodzi do nadmiaru reaktywnych form tlenu w organizmie, a co się z tym wiąże – rozwoju licznych chorób (głównie cywilizacyjnych) oraz starzenia się organizmu. Czarnuszka siewna posiada spore ilości antyoksydantów, które wspomagają eliminację wolnych rodników.

Właściwości czarnuszki

Sproszkowane nasiona stosuje się między innymi w zaburzeniach trawiennych, a także przy dolegliwościach bólowych brzucha, nadmiernej fermentacji jelitowej i wzdęciach. Dzieje się tak, ponieważ czarnuszka siewna wykazuje działanie wiatropędne, żółciopędne oraz pobudzające czynności trawienne. Ponadto chroni błonę śluzową żołądka i działa tym samym przeciwwrzodowo.

Dodatkowo nasiona i napary z czarnuszki wpływają korzystnie na funkcjonowanie stawów, między innymi poprzez zmniejszanie stanów zapalnych. Dzięki temu suplementację czarnuszki poleca się w przypadku chorób zwyrodnieniowych czy po urazach kostno-stawowych. Ostatnimi czasy zauważono korzystny wpływ suplementacji w przypadku dny moczanowej.

Czarnuszka siewna wpływa korzystnie na układ krwionośny i gospodarkę hormonalną organizmu. Po pierwsze reguluje poziom lipidów we krwi, a tym samym poziom cholesterolu, a po drugie – poprawia wrażliwość insulinową.

Pozostałe właściwości rośliny obejmują:

• wspomaganie laktacji;
• zwiększanie apetytu;
• działanie przeciwrobacze;
• korzystny wpływ na nieregularne miesiączki;
• działanie przeciwwirusowe;
• działanie przeciwastmatyczne.

Z czarnuszki można wykonywać nalewki. Wykazano, że takie alkoholowe wyciągi działają przeciwkaszlowo i obniżają gorączkę.

Czarnuszkę siewną wykorzystuje się także w kosmetologii. Jest częstym składnikiem środków na leczenie alergii i zmian zapalnych skóry czy zmian trądzikowych. Można zarówno ją spożywać, jak i przecierać skórę olejem (tłoczonym na zimno) czy naparem. Ostatnimi czasy modne stało się przecieranie twarzy olejkami z czarnuszki, zwłaszcza w przypadku cery wrażliwej.

Dawka lecznicza

Sugeruje się, że optymalna dawka lecznicza produktu wynosi od 2 do 5 g mielonych nasion, które spożywa się 2 razy w ciągu doby. W przypadku olejów i naparów dzienna zalecana dawka zwiększa się do 500-1000 mg, 2-3 razy dziennie.

Czarnuszkę można stosować zarówno zewnętrznie jak i dodając ją do posiłków. Dobrze sprawdza się w sałatkach i koktajlach – jako olej spożywczy oraz pod postacią czarnych, niepozornych nasion.

Bibliografia

1. Jurczak R., Reguła J., Właściwości prozdrowotne czarnuszki siewnej i jej znaczenie w leczeniu dny moczanowej, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 3/2018.
2. Kaźmierczak A., Wcisło-Dziadecka D., Zmarzły N., Zdrowie z natury – czarnuszka siewna w produktach kosmetycznych i leczniczych, Postępy Nauk Medycznych, XXXI/2018.
3. Borusiewicz M., Janeczko Z., Nigella sativa L. - roślinny surowiec o właściwościach plejotropowych, Postępy Fitoterapii, 4/2015.