Kolagen - podstawowy budulec tkanki

Kolagen to popularne białko pochodzenia zwierzęcego. Stanowi podstawowy składnik strukturalny budujący sieć tkanki łącznej w organizmie. W związku z tym tworzy włókna nadające skórze wytrzymałość. Znajduje się niemal we wszystkich tkankach ludzkiego organizmu.

Funkcje kolagenu

Kolagen zbudowany jest z aminokwasów – przede wszystkim z glicyny oraz proliny. Jego struktura zależy w dużej mierze od funkcji oraz miejsca występowania poszczególnych rodzajów kolagenu. Podstawową funkcją omawianego związku jest spajanie komórek ze sobą, dlatego uważa się go za jeden z podstawowych materiałów budulcowych większości tkanek człowieka. Kolagen stanowi około 90% włókien białkowych skóry człowieka. Tworzy odporną na rozerwanie sieć, dzięki czemu zapewnia skórze wytrzymałość na rozciąganie. Jego wytrzymałość nie tylko w przypadku skóry pełni ważną rolę. Chroni on bowiem narządy wewnętrzne tworząc sprężyste rusztowania dokoła nich.

Kolagen występuje również w naczyniach krwionośnych, oczach, zębach, kościach czy chrząstkach. Szczególną uwagę należy zwrócić na stawy, ponieważ stanowi on ich macierz zewnątrzkomórkową. W momencie ścierania chrząstki stawowej (w wyniku urazów, powtarzających się mikrootarć czy chorób, np. zwyrodnieniowych) dochodzi do powstawania ubytków na jej powierzchni. To z kolei upośledza pracę stawów powodując ograniczenie ruchomości, charakterystyczne "trzeszczenie" czy dolegliwości bólowe.

Pozostałe funkcje kolagenu obejmują:

• zapobieganie przedostawaniu się patologicznych drobnoustrojów i toksyn w układzie immunologicznym;
• utrzymywanie właściwego poziomu nawilżenia skóry;
• działanie jako nośnik niektórych leków.

Niedobór kolagenu

Głównym powodem niedoboru kolagenu w organizmie jest upływ lat. Wraz z wiekiem jest go coraz mniej, co stanowi nieodłączny element starzenia się człowieka. Zmniejszona synteza związku obserwowana jest już po 25. roku życia. Do pozostałych czynników ryzyka niedoboru kolagenu należą:

• stres;
• częste ekspozycje na promieniowanie UV;
• palenie papierosów;
• niektóre choroby autoimmunologiczne.

Niedobór kolagenu wiąże się z problemami ze wzrokiem, bólami stawów, osłabieniem i pogorszeniem wyglądu włosów oraz zaburzeniami pracy narządów wewnętrznych. Pierwszym objawem niedoboru jest jednak zauważalne pogorszenie jakości skóry. Staje się ona mniej jędrna i elastyczna, pojawiają się także zmarszczki.

Kolagen w kosmetykach

Kolagen wykazuje zdolność wiązania wody na powierzchni skóry. Jednakże, wbrew zapewnieniom niektórych producentów kosmetyków, nie wnika w głąb skóry i nie odbudowuje sieci kolagenowo-elastycznej, ponieważ jego cząsteczki są zbyt duże, żeby mogły przeniknąć przez warstwę komórek naskórka. Dlatego może on działać jedynie na powierzchni skóry. Działanie to także jest istotne, ponieważ tworzy na powierzchni skóry hydrofilowy film, który przeciwdziała utracie wody i chroni przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Aby kolagen korzystnie wpłynął na stan skóry należy działać od wewnątrz. W związku z tym poleca się spożywanie produktów bogatych w kolagen lub zdecydowanie się na suplementację kolagenem. Kolagen można znaleźć w produktach pochodzenia zwierzęcego, głównie w chrząstkach, galaretach czy podrobach. Jednak tego typu produkty dostarczają również sporą ilość tłuszczów i cholesterolu, przy czym nie spożywa się ich na tyle, aby pokryły zapotrzebowanie na kolagen. Dlatego dla własnego bezpieczeństwa poleca się suplementację kolagenu.

Suplementacja

Suplementację zaleca się zwłaszcza osobom w podeszłym wieku, ponieważ wraz z upływem lat zawartość kolagenu w tkankach zmniejsza się, a mechaniczne właściwości pozostałych jego włókien maleją. Stanowi to główną przyczynę pojawiania się zmarszczek, utraty napięcia skóry oraz spowolnienia procesu gojenia się ran u osób starszych. Suplementacja stanowi także idealne rozwiązanie dla osób z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi stawów. Regularne, długotrwałe przyjmowanie kolagenu sprawi, że stawy będą produkować odpowiednią ilość mazi stawowej, a dzięki temu zapobiegnie patologiom w ich obrębie.

Bibliografia

1. Kaniewska M., Kosmetologia - Podstawy, Wydawnictwo WsiP, Warszawa 2011.
2. Nowicka-Zuchowska A., Zuchowski A., Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, Lek w Polsce, 11/2019.
3. Czubak K., Żbikowska H., Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 4/2014.
4. Żelaszczyk D., Waszkielewicz A., Marona H., Kolagen – struktura oraz zastosowanie w kosmetologii i medycynie estetycznej, Estetologia Medyczna i Kosmetologia, 2/2012.