Witamina C

Witamina C (zwana również kwasem askorbinowym) to jedna z najlepiej poznanych, najpopularniejszych witamin o wszechstronnym działaniu na organizm ludzki. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, przez co nie ma problemów z pokryciem dziennego zapotrzebowania na nią.

Funkcje witaminy C

Witamina C pełni niezwykle ważne funkcje w organizmie człowieka, przy czym dotyczą one niemal wszystkich narządów i układów. Można zatem powiedzieć, że działanie tego związku jest wszechstronne i kompleksowe. Witamina C:

• wspomaga wchłanianie żelaza zwiększając jego biodostępność;
• przyspiesza gojenie się ran, oparzeń i krwawiących dziąseł;
• zwiększa skuteczność leków stosowanych przy infekcjach układu moczowego;
• przyspiesza zabliźnianie się ran pooperacyjnych;
• wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi;
• wzmacnia system immunologiczny, zapobiegając przeziębieniom oraz infekcjom wirusowym i bakteryjnym;
• wykazuje działanie antyoksyadcyjne;
• przeciwdziała tworzeniu się nitrozoamin, które są silnymi czynnikami rakotwórczymi;
• wykazuje działanie przeczyszczające;
• zapobiega tworzeniu się skrzepów w naczyniach krwionośnych;
• osłabia odczyny alergiczne.

Jednocześnie zapobiega rozwojowi poważnej choroby o nazwie szkorbut. Współcześnie, dzięki powszechności tej witaminy, szkorbut praktycznie nie występuje. Choroba ta objawia się samoistnymi krwawieniami, znacznym osłabieniem tkanki kostnej, dolegliwościami bólowymi mięśni i stawów oraz ogólnym osłabieniem organizmu.

Źródła witaminy C

Witamina C występuje powszechnie w produktach pochodzenia roślinnego, zwłaszcza w owocach i warzywach. Do jej bogatych źródeł zalicza się:

• warzywa – paprykę, natkę pietruszki, brukselkę;
• owoce – owoce goji, owoce dzikiej róży, rokitnik, czarną porzeczkę;
• zioła – ziele pokrzywy, cytryniec chiński;
• algi – chlorella, spirulina.

Jej pewne ilości znajdują się jednak w większości warzyw i owoców. W Polsce konsumenci przeważnie dostarczają kwas askorbinowy wraz z ziemniakami i kapustą. Wbrew pozorom owoce cytrusowe nie posiadają największych ilości witaminy C. Przykładowo, cytryna zawiera jej jedynie 60 mg w 100 g produktu, natomiast zawartość witaminy w 100 g owoców dzikiej róży sięga nawet 800 mg.

Suplementacja

Suplementacja witaminy C jest najpowszechniej stosowana. Można ją otrzymać pod postacią tradycyjnych pigułek i tabletek, ale również syropów, proszków i specjalnych tabletek do żucia.

Naturalny kompleks tej witaminy składa się z kwasu askorbinowego oraz innych substancji enzymatycznych, takich jak bioflawonoidy, hesperydyna czy rutyna. Substancje te ułatwiają wchłanianie się kwasu askorbinowego, co decyduje o lepszym przyswajaniu tej witaminy. Naturalna witamina C wraz z jej kompleksem jest więc formą korzystniejszą w suplementacji niż czysty kwas askorbinowy. Witaminy C nie powinni przyjmować pacjenci onkologiczni poddawani radio- lub chemioterapii.

Dzienne zapotrzebowanie

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C jest stosunkowo duże. Wynosi 60 mg w przypadku dorosłych osób, przy czym zwiększa się u kobiet w ciąży nawet do 95 mg.

Palacze, ludzie starsi i narażeni na nadmierny, przewlekły stres potrzebują większych ilości tego związku. Każdy wypalony papieros jest w stanie zniszczyć do 100 mg kwasu askorbinowego. Zwiększone zapotrzebowanie wykazują również osoby z nadciśnieniem tętniczym, alkoholicy, diabetycy i narażeni na długotrwałe, ciężkie wysiłki fizyczne.

Decydując się na suplementację zazwyczaj dostarcza się do organizmu dawki od 500 mg nawet do 4 g. Zawartość witaminy C w tabletkach czy kapsułkach zazwyczaj nie przekracza 1000 mg, natomiast w przypadku proszków wartość ta może sięgać nawet 5000 mg na łyżeczkę.

Niedobór

Do ważniejszych objawów niedoboru kwasu askorbinowego zalicza się:

• ogólne osłabienie organizmu;
• zwiększoną podatność na krwawienia i infekcje;
• pogorszenie procesu gojenia się ran;
• krwawienia z dziąseł;
• zmniejszenie ogólnej wydolności fizycznej;
• zaburzenia syntezy kolagenu.

Następuje upośledzenie wszystkich procesów, w których witamina C bierze udział (znaczna większość procesów zachodzących w organizmie człowieka). Długotrwały niedobór powoduje wspomniany wcześniej szkorbut.

Nadmiar

Nadmierne spożycie kwasu askorbinowego może sprzyjać tworzeniu się kamieni moczanowych i szczawianowych. Skutecznym sposobem zapobiegania może być jednoczesne przyjmowanie związków magnezu, witaminy B6 i podaż dostatecznej ilości wody. Niekiedy bardzo wysokie dawki (powyżej 10 g dziennie) wywołują skutki uboczne w postaci biegunek, zwiększonego wydalania moczu i wysypki skórnej.

Bibliografia

1. Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pomeranian Journal of Life Sciences, 4/2015.
2. Mindell E., Biblia witamin, Wydawnictwo Wiedza i Życie, Warszawa 1993.
3. Pawlaczyk M., Korzeniowska K., Rokowska-Waluch A., Witamina C i skóra, Farmacja Współczesna, 5/2012.