Pasożyty

Pasożyty to patogenne organizmy, które do życia i zdobywania pokarmu wykorzystują inne organizmy. Wyróżnia się kilka tysięcy rodzajów pasożytów wewnętrznych, które przebywają w ludzkim ustroju. Robaczyce przewodu pokarmowego wywoływane są przez nicienie, przywry i tasiemce. Najczęstsze z nich to owsica, glistnica i tasiemczyca.

Pasożyty

Pasożyty ludzkie to schorzenie dotyczące zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Może wystąpić u każdego, szczególnie jeśli nie zostaną zachowane podstawowe zasady sanitarne dotyczące mycia rąk czy spożywania niektórych pokarmów. Trzema najczęściej występującymi pasożytami są tasiemce, owsiki i glisty ludzkie, jednakże można wyróżnić też lambiozę, kryptosporydiozę, toksoplazmozę, malarię czy włośnicę.

Owsica

To choroba pasożytnicza jelita grubego wywołana przez owsika. Do zakażenia dochodzi podczas połknięcia jaj. Z nich uwalnia się w dwunastnicy larwa, która migruje do jelita grubego i tam dojrzewa. Następnie samica wędruje do okolicy odbytu i tam składa jaja. Świąd okolicy odbytu sprzyja drapaniu i ponownemu zakażeniu przez skażoną skórę rąk (reinfekcja). Najczęściej nie ma objawów – głównym jest świąd okolicy odbytu, szczególnie w nocy, powodujący często problemy ze snem. Owsik może wnikać do żeńskich narządów płciowych, wywołując stan zapalny.

Glistnica

To choroba pasożytnicza jelita cienkiego wywołana przez glistę ludzką. Glista ludzka jest największym robakiem pasożytującym w przewodzie pokarmowym człowieka – może osiągnąć 35 cm długości. Zarażenie następuje przez połknięcie jaj inwazyjnych. W jelicie cienkim uwolniona z jaja larwa wnika do układu krwionośnego i przechodząc przez wątrobę i serce, migruje do płuc. Tam dojrzewa, przechodzi do światła pęcherzyków płucnych, drzewa oskrzelowego i gardła, skąd połknięta przedostaje się do jelita cienkiego. Dorosłe glisty żyją około 1 roku. Samica produkuje blisko 200 000 jaj dziennie, które wydalone ze stolcem są odpowiedzialne za rozprzestrzenianie się choroby. Jaja dojrzewają w glebie przez kilka tygodni, po czym stają się inwazyjne dla człowieka. Rezerwuarem pasożyta jest człowiek, źródłem zarażenia - pokarm (warzywa, owoce) lub brudne ręce skażone jajami glisty, a droga zarażenia - fekalno-oralna.

Tasiemczyca

Tasiemczyca to choroba pasożytnicza przewodu pokarmowego wywołana obecnością w jelicie cienkim tasiemca. Wyróżniamy kilka rodzajów tasiemczycy:

• tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony - do zarażenia dochodzi podczas zjedzenia surowego mięsa wołowego lub wieprzowego zawierającego larwy. Z jaj w żywicielu pośrednim (bydło, świnia) powstają w mięśniach wągry, którymi zaraża się człowiek;
• bruzdogłowiec szeroki - pośrednim gospodarzem są skorupiaki i ryby. Dorosły pasożyt żyje w jelicie cienkim, może osiągać 15 m długości i 0,5-2 cm szerokości. Człowiek zaraża się, jedząc surowe lub półsurowe mięso ryby (szczupak, okoń, łosoś);
• tasiemiec karłowaty - jest tasiemcem mysim, lecz może wywoływać chorobę u ludzi. Osiąga zaledwie 0,5-6 mm długości. Do zarażenia może dojść podczas spożycia żywności skażonej jajami tasiemca lub przypadkowego połknięcia muchy.

Zarażenie jest zwykle bezobjawowe, może wystąpić niezbyt nasilony ból brzucha i nudności. Dodatkowo rzadkim powikłaniem jest zwężenie jelita. Bruzdogłowiec szeroki wchłania witaminę B12 i może powodować jej niedobór, objawiający się niedokrwistością złośliwą. Chory zwykle podejrzewa zarobaczenie, widząc segmenty (człony) tasiemca w stolcu. Objawów przedmiotowych najczęściej nie ma, sporadycznie może się pojawić rozlana bolesność brzucha.

Pasożyty – jak się ich pozbyć?

Leczenie zależy głównie od tego, który rodzaj pasożytów występuje u danej osoby. W przypadku owsików zalecane jest sprzątanie mieszkania, zmiana bielizny osobistej i pościeli, krótkie przycinanie paznokci u dzieci. Ponadto wszyscy członkowie rodziny powinni być leczeni równocześnie. Lekiem z wyboru jest tutaj pyrantel. Leczenie należy powtórzyć po 2 tygodniach, ze względu na częste ponowne zakażenie.

W przypadku glist ludzkich i tasiemca zachowanie higieny osobistej i wymiana odzieży obowiązuje podobnie jak poprzednio. Lekiem z wyboru przy glistach jest albendazol w jednorazowej dawce lub mebendazol stosowany dwukrotnie w ciągu dnia przez 3 dni, natomiast przy tasiemcu - prazykwantel jednorazowo.

Bibliografia

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
2. Korzeniowski K., Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce, Forum Medycyny Rodzinnej, 1/2016.
3. Hadaś E., Derda M., Pasożyty – zagrożenie nadal aktualne, Problemy Higieny i Epidemiologii, 1/2014.